تفتیش عقیده(۴) بازمانده آباء کلیسا و پدران روحانی قرون وسطاست که برای تحکیم مبانی مذهبی و گسترش سلطه مسلکی و سیاسی خویش محاكمی سری را بدین منظور و به دستور پاپ اعظم زمان تشکیل می دادند. در این محاكم، کسانی که متهم به کفر و الحاد بودند و یا افکار و آراء علمی جدیدی را که در کتب مذهبی آنان سابقه نداشت، ابراز می کردند، به وسيله قضات متعصب مسیحی مورد بازجویی قرار می گرفتند و پس از شکنجه های ظالمانه برای گرفتن اقرار و کسب اطلاع به مجازات های غیر انسانی محکوم می شدند. در این محاكم، همچنین در مواردی تنها اتهام را که معمولا از طریق خبرچینی و جاسوسی تدارک دیده می شد، برای محکوم شدن کافی می شمردند.
ذکر ممنوعیت تفتیش عقاید در قوانین اساسی و اعلامیه های حقوق بشر کشورها و به ویژه کشورهای اروپایی، ریشه در تاریخ یادشده دارد. به نظر می رسد که تدوین اصل بیست و سوم قانون اساسی در باره ممنوعیت تفتیش عقیده بی تأثیر از این قوانین نباشد.
با این حکم قانونی، در نظام جمهوری اسلامی ایران که ملتزم به فرهنگ تفكر است، استقرار هر نوع سیاست مرتبط با تفتیش عقاید نمی تواند مورد تأیید باشد. با وجود این، پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی و تأکید بر رسمیت دین اسلام و حاکمیت اسلام بر کلیه قوانین و مقررات (۲) برخی از حساسیت های اخلاقی، سیاسی و عقیدتی زمینه ساز پاره ای از تدابیر عملی و مقرراتی گزینش های استخدامی در کشور شد و باعث اعمال سلیقه های شخصی کارگزاران شد و آثار نامطلوب و ناامیدکننده ای را بجای گذاشت. این امر سبب گردید که گزینش در افکار عمومی به گونه ای ظاهر گردد که وحشت و ترس فزاینده ای اغلب مردم را فرا گیرد.(۳) این نابسامانی نگران کننده موجب صدور فرمان ۱۳۶۱
/ ۱۰ / ۱۵ امام خمینی (ره) گردید که بر اساس آن هیأت های گزینش منحل و تجسس در احوال اشخاص در امر گزینش مطلقا ممنوع شد و سپس به تدریج نظام مجموعة منطقی تری جایگزین آن گردید.(۴)
یکی از وظایف هسته های گزینش «بررسی و تعیین صلاحیت اخلاقی، اعتقادی و سیاسی» در امر استخدام است و در آن نوعی تفتیش عقیده متبادر به ذهن می شود که مغایر منع تفتیش عقیده مذکور در اصل بیست و سوم قانون اساسی به نظر می رسد.
4 • Inquisition
ا۔ اصل دوازدهم قانون اساسی. ۲۔ اصل چهارم قانون اساسی ٣- پروانه تیلا: گزینش و جایگاه آن در حقوق ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ۱۳۷۹، ص ۳۳. ۴. ضوابط و مقررات مصوب حاکم بر گزینش به ترتیب تاريخ عبارتند از: ا. فرمان ۱۳۶۱
/ ۱۰ /
۱۵ امام خمینی (ره) در امر گزینش؛ ۲- آیین نامه هیأت های مرکزی گزینش مصوب ۱۱۳۶۲
/ ۱۰ / ۸
دیدگاهتان را بنویسید