۱- در منابع اسلامی، قرآن مجید، علاوه بر بیان مجازات های اخروی و جرائم و مجازتهای دنیوی، طی یک قاعده کلی اینگونه تصریح می کند که خداوند هیچکس را به امتثال حکمی تکلیف نمی کند مگر آنکه آن حکم را به آنان رسانیده باشد و هرگز شخص یا قومی را مجازات نخواهد کرد مگر اینکه پیامبری را برای بیان وظایفشان مبعوث گردانیده باشد. (۴) از ستت معصومین (ع) همچنین روایات عدیده ای که بتواند مؤيد اصل قانونی بودن جرم و مجازات باشد نقل کرده اند؛ از جمله اینکه: هر چیزی مطلق و آزاد است، مگر آنکه حکم نهی آن آمده باشد.(۵) اصولیین نیز با استنباط قاعدة
قبح عقاب بلابیان» نتیجه می گیرند، تا زمانی که شارع عملی را نهی نکرده، مجازات مرتکب آن عمل عقلا قبيح و زشت خواهد بود.
۲- در اسناد بین المللی، بند ۲ ماده ۱۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر اعلام می دارد: هیچکس برای انجام یا عدم انجام عملی که در موقع ارتکاب آن عمل به موجب حقوق ملی یا بین المللی جرم شناخته نمی شده است محکوم نخواهد شد…». در همین ارتباط، بند ۱ ماده ۱۵ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (و بند ۱ ماده ۷ کنوانسیون اروپایی با عبارتی مشابه) اشاره می کند: «هیچکس به علت فعل یا ترک فعلی که در موقع ارتکاب آن بر طبق قوانین ملی یا بین المللی جرم نبوده محکوم نمی شود…». اعلامیه اسلامی
حقوق بشر نیز در بند د ماده ۱۹ اعلام می دارد : «هیچ جرمی یا مجازاتی نیست مگر به موجب احکام شریعت». .
۳- در حقوق داخلی، قانون اساسی بر اساس اصل یکصد و شصت و نهم (هیچ فعل یا ترک فعلی به استناد قانونی که بعد از آن وضع شده جرم محسوب نمی شود قانونی بودن جرم و بر اساس اصل سی و ششم (حكم به مجازات و اجرای آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد) قانونی بودن مجازات را مورد توجه قرار داده است. در این ارتباط مادۀ ۲ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: «هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود».
دیدگاهتان را بنویسید